Ας μιλήσουμε λίγο για "τα όρια"... (μέρος πρώτο)

Σχεδόν από την πρώτη μέρα που άρχισα να γράφω αυτό το blog, τριγύριζε στο μυαλό μου η σκέψη πως θέλω να δώσω έναν ορισμό στη λέξη "όρια",  που συνοδεύει τις λέξεις "Μαμά" και "Νηπιαγωγός" του τίτλου του.

Σκεφτόμουν πως θέλω να της δώσω έναν ορισμό τέτοιο, που να την κάνει να φαντάζει λιγότερο τρομακτική, απ΄ ό,τι ακούγεται.  Ήθελα να της δώσω έναν ορισμό, που να μην κάνει όσες μαμάδες δηλώνουμε πως έχουμε όρια να νιώθουμε "κακές" ή "αυστηρές" ή "σκληρές" ή "άκαμπτες" ή όποιους άλλους χαρακτηρισμούς μας προσάπτουν.  Ήθελα να της δώσω έναν ορισμό, που θα μπορούσε να πείσει και τις μαμάδες που επιλέγουν να μην χρησιμοποιούν όρια στην ανατροφή των παιδιών τους, πως τα όρια είναι κάτι υπέροχο, όταν μπαίνουν με το σωστό τρόπο.

Στο σχολείο, κάνω κάθε χρόνο, μαζί με την παιδοψυχολόγο μας, ομιλίες για τους γονείς των παιδιών μας.  Η πρώτη ομιλία κάθε σχολικής χρονιάς λοιπόν, έχει πάντα θέμα "τα όρια".  Πάντα.  Κάθε χρόνο, εδώ και 22 χρόνια.... 

Κάθε χρόνο, προσπαθώ να εξηγήσω σε γονείς που με κοιτάνε με την αμφιβολία ζωγραφισμένη στα μάτια τους, γιατί ένα "όχι" δεν έβλαψε ποτέ κανέναν, γιατί δεν πρέπει να ενδίδουν σε ένα δίχρονο που χτυπιέται στο μέσο ενός μαγαζιού, γιατί δεν θα πάθει τίποτα το παιδί τους αν κάποια φορά κλάψει για πέντε λεπτά για κάτι που ήθελε και δεν απέκτησε, γιατί, γιατί, γιατί ....  Και κάθε χρόνο αντιμετωπίζω την ίδια δυσπιστία. Και τον ίδιο φόβο. Μήπως δεν είμαι καλός γονιός, αν κάνω το παιδί μου να κλαίει;  Μήπως δεν είμαι καλός γονιός αν δεν το αφήνω να κάνει ό,τι θέλει; Να τρώει ό,τι θέλει; Να κοιμάται ό,τι ώρα θέλει; Να του αγοράζω ό,τι θέλει;

Προσπαθώ λοιπόν, όταν μιλάω με τους γονείς, να βάζω τους ίδιους στη θέση των παιδιών και να τους φέρνω απλά παραδείγματα για να τους δώσω να καταλάβουν με μεγαλύτερη ευκολία τι εννοώ.  Έχω πάντα την αίσθηση πως όταν μπαίνεις στη θέση του άλλου, τον κατανοείς καλύτερα.  Και νιώθω πως χρησιμοποιώντας απλά παραδείγματα καταφέρνω να μειώνω, έστω και  λίγο την αγωνία, στα μάτια τους....

Το ίδιο θα προσπαθήσω να κάνω και τώρα, για να εξηγήσω πώς βλέπω εγώ τα όρια.

Φανταστείτε λοιπόν, πως σας καλούν σε ένα τεράστιο σπίτι, με πολλούς χώρους και με άπειρες επιλογές για δραστηριότητες, όπου όμως δεν γνωρίζετε κανέναν.  Είστε άγνωστοι μεταξύ αγνώστων. Και σε αυτό το σπίτι, παίζουν ένα παιχνίδι.  Εσείς δεν γνωρίζετε ούτε τους οικοδεσπότες, ούτε τη διαρρύθμιση του σπιτιού και ακόμα χειρότερα, ούτε τους κανόνες του παιχνιδιού που παίζεται.

Κάθεστε λοιπόν σε μία άκρη και παρατηρείτε. 

Και προσπαθείτε να καταλάβετε τι γίνεται.  

Κόσμος μπαίνει, κόσμος βγαίνει, ο καθένας κάνει το δικό του, άλλος ανεβαίνει, άλλος κατεβαίνει...

Κι εσείς, εκεί, στη γωνιά, να παρατηρείτε και να προσπαθείτε να καταλάβετε.  Κάνετε κάποια προσπάθεια να ενταχθείτε στην ομάδα, αλλά, αν δεν ξέρετε πώς παίζεται το παιχνίδι, πώς να παίξετε;

Ώσπου ξαφνικά σας πλησιάζει ένα ζευγάρι.  Ένας άντρας και μία γυναίκα. Σας απλώνουν το χέρι και σας λένε: "Καλώς ήρθες! Θέλεις να σου δείξουμε τι κάνουμε εδώ;   Θέλεις να σε πάρουμε από το χέρι, να σε ξεναγήσουμε σε όλους τους χώρους του σπιτιού, να τους γνωρίσεις και στη συνέχεια  να σου μάθουμε τους κανόνες που παίζεται το παιχνίδι μας;"

(Νιώσατε μια ανακούφιση; Γιατί εγώ και μόνο που το έγραφα το σκηνικό, είχα αρχίσει να ζορίζομαι...)

Φανταστείτε πως έτσι φαίνεται ο κόσμος σε ένα παιδί που έρχεται στη ζωή.  Ένα άγνωστο, τεράστιο σπίτι, που πρέπει να εξερευνήσει για να το χαρεί και να απολαύσει όλα όσα έχει να του προσφέρει. Και τα όρια είναι αυτό το χέρι που απλώνουν η μαμά και ο μπαμπάς, που κρατάνε σταθερά το παιδικό χεράκι μέσα στο δικό τους και το ξεναγούν σε αυτό το πελώριο σπίτι και του εξηγούν σιγά-σιγά ποιοι είναι οι κανόνες του παιχνιδιού που παίζεται.  

Γιατί όλα τα παιχνίδια παίζονται με κανόνες.  Και αυτό το αποδέχονται όλοι.  Ακόμη και όσοι διαφωνούν με τα όρια.  Και είναι κανόνες που έχουν συμφωνηθεί από την αρχή και ακόμη και αν δυσαρεστούνται πρόσκαιρα όσοι "βγαίνουν" από το παιχνίδι, επειδή έχασαν σε ένα γύρο, τους φεύγει γρήγορα η στενοχώρια, γιατί ξέρουν πως αυτοί είναι οι κανόνες του παιχνιδιού.

Και η ζωή μας ένα παιχνίδι είναι... Με τους δικούς της κανόνες.

Οι κανόνες είναι αυτοί που δίνουν στους παίχτες την ασφάλεια του πλαισίου μέσα στο οποίο παίζεται το κάθε παιχνίδι. Αν σε πιάσω, χάνεις. Αν σε χτυπήσει η μπάλα, χάνεις.  Όποιος βάλει τα πιο πολλά γκολ, κερδίζει. Τόσο απλά.  Δε στενοχωριόμαστε για πολύ ώρα αν χάσουμε.  Εντάξει, κλαίμε λίγο,  ζοριζόμαστε, αλλά ξαναμπαίνουμε στο παιχνίδι.  

Απλά οι κανόνες που έχει το παιχνίδι της ζωής είναι πάααααααρα πολλοί.  Και για να τους μάθει το παιδί, πρέπει να ξεκινήσει με μικρούς κανόνες, μικρά όρια, μέσα στην καθημερινότητά του, κρατώντας πάντα από το χέρι τη μαμά και τον μπαμπά. Και η κάθε οικογένεια έχει το δικό της σύστημα κανόνων.  "Όχι, δεν ανεβαίνουμε με τα παπούτσια στο κρεβάτι", "Ναι, είναι εντάξει να παίξεις με τα αδέρφια σου, αφού τελειώσεις το φαγητό σου", "Όχι, δεν επιτρέπεται να δεις τηλεόραση πάνω από μισή ώρα την ημέρα", "Η ώρα που πάνε τα παιδιά στο δικό μας σπίτι στο κρεβάτι είναι 8 (ή 9, ή 10 ή 11 ή όποια ώρα, τέλος πάντων, εξυπηρετεί τους ρυθμούς της κάθε οικογένειας)" που αργότερα θα γίνουν "'Οχι, δεν μπορείς να μείνεις έξω μέχρι τις 5 το πρωί", "Όχι, δεν γίνεται να οδηγήσεις μηχανάκι", "Ναι, είναι εντάξει να κοιμηθείς στο σπίτι της φίλης σου", "Όχι, δεν είναι οκ να καπνίζεις"...

Για μένα, λοιπόν, ένα παιδί χωρίς όρια είναι ένα παιδί που μπαίνει σε ένα παιχνίδι όπου δεν υπάρχουν ξεκάθαροι κανόνες.

Και τα παιχνίδια που δεν έχουν κανόνες δεν έχουν πλάκα.  Δεν ξέρεις ποτέ αν κέρδισες ή αν έχασες.... Και είναι τόσο ωραίο να παίζεις.... Κι να χάνεις καμιά φορά και να κερδίζεις άλλη...

Αυτή είναι η χαρά του παιχνιδιού... Sometimes you win, sometimes you lose.